به گزارش عصر همدان، حسن محسنی با اشاره به پیدایش بیش از ۴۰ فروچاله‌ها در دشت‌های استان همدان، اظهار کرد: طبق آخرین گزارشات امسال هشتمین فروچاله در دشت کبودراهنگ اتفاق افتاده است.
وی با اشاره به اینکه دشت‌های فامنین، کبودراهنگ، بهار و رزن علاوه بر خطر فروچاله در معرض فرسایش شدید خاک قرار گرفته‌اند، افزود: در طول زمان‌های بسیار و روی هم قرار گرفتن سنگ‌ها آبرفت ایجاد می‌شود که مخزن آبی در دل آبرفت‌ها جمع شده و بشر به گونه‌های مختلف همچون قنات، چشمه و کندن چاه به این آب ها دسترسی پیدا کرده است.
عضو هیأت علمی گروه زمین شناسی دانشگاه بوعلی سینای همدان با بیان اینکه آب موجود در دل سفره‌های زیرزمینی توسط بشر برای مقاصد گوناگون از جمله کشاورزی طی سال‌های گذشته بیش از حد معمول استخراج شده است، ادامه داد: براساس آمارهای غیر رسمی بیش از ۹۲ درصد از منابع آبی کشور صرف کشاورزی می‌شود که البته در عمل این آمار در جایی به اثبات نرسیده است.
وی با اشاره به اینکه مصرف آب زیرزمینی در بخش کشاورزی نمی‌تواند کمتر از ۶۰ تا ۷۰ درصد باشد، ادامه داد: اندکی از این آب نیز در صنعت و مصارف خانگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
محسنی خاطرنشان کرد: دشت کبودراهنگ و دشت‌های دیگر استان هر کدام دارای یک بیلان و ظرفیتی هستند که در طول سال باید به مقدار معینی باران در این دشت‌ها ببارد.
وی با بیان اینکه درست است که در منابع مختلف برای مثال از افزایش ۴۰ درصدی بارندگی نسبت به سال گذشته خبر داده می‌شود اما باید به این نکته توجه کرد که این درصد بارش به منابع آبی ما اضافه نشده است، گفت: باید بدانیم که بیشتر این آب باران پس از بارش تبخیر می‌شود و بخش اندکی از آن به درون زمین نفوذ می‌کند و بخشی دیگر نیز به صورت روان آب به رودخانه می‌ریزد.
این استاد دانشگاه با اظهار تأسف از اینکه با وجود منابع آبی محدود در دشت‌های استان، بیان کرد: هر ساله با وجود افت آب‌های زیرزمینی، شاهد حفر چاه‌های عمیق و پمپاژ آب از سفره‌های آب زیرزمینی،کف‌کنی و تعمیق چاه‌ها برای مقاصد کشاورزی هستیم.
وی با اشاره به گزارشات ۵۰ سال گذشته مربوط به دشت قهاوند، افزود: سطح آب‌های زیرزمینی در این منطقه ۸ متر بوده ولی اکنون به عمق ۱۰۰ تا ۱۵۰ متری رسیده است.
محسنی در پاسخ به چگونگی ایجاد یک فروچاله در دشت‌های استان، اظهار کرد: وقتی آب از لا‌به‌لای رسوبات زمین به بیرون کشیده می‌شود، در لابه لای این رسوبات هوا پر شده و چون این هوا نمی‌تواند وزن طبقات بالای زمین را تحمل کند فرونشست زمین (فروچاله) به طور ناگهانی اتفاق می‌افتد.
وی در مورد راهکار جلوگیری از ایجاد فروچاله‌های بیشتر در دشت‌های استان همدان گفت: باید به سفره‌های زیرزمینی زمان مناسب برای جبران بیلان منفی داده شود که متأسفانه در طی چند سال گذشته به دلیل خشکسالی‌های پی در پی و کمبود بارش اجازه جبران افت آب‌های زیرزمینی نه تنها داده نشده بلکه آنچه ذخیره آب بوده در بخش کشاورزی به مصرف رسیده است.
عضو هیأت علمی گروه زمین‌شناسی دانشگاه بوعلی سینای همدان با بیان اینکه با وجود هشدارهای فراوان همچنان کاشت برخی محصولات پر آب‌بر مانند هندوانه، سیب زمینی و… در استان زیاد است، خاطرنشان کرد: ما عملاً در حال صادرات آب مجازی به خارج از استان و کشور هستیم.
وی ادامه داد: برای برون رفت از این مشکل باید با تغییر الگوی کشت به سمت کاشت محصولات کم آب‌بر با بهره‌وری بالا برویم تا بیش از این به سفره‌های آب زیرزمینی فشار نیاوریم.
محسنی با بیان راهکارهای دیگر برای جلوگیری از ایجاد فروچاله افزود: استفاده از تغذیه مصنوعی در قسمت بالادست دشت‌ها، تقویت پوشش گیاهی، عدم چرای بی‌رویه دام در دشت‌ها، شخم نزدن زمین‌های کشاورزی در مسیر شیب و استفاده از کنتورهای هوشمند برای کنترل مصرف آب چاه‌ها از عوامل بازدارنده است.
وی تصریح کرد: باید کشاورزان را با فرهنگ سازی، آموزش آبیاری کارآمد، هوشمند و مؤثر تشویق کنیم تا از منابع آب به عنوان سرمایه ملی حفاظت کنند.
این استاد دانشگاه با اظهار نگرانی از اینکه اگر وضعیت استفاده بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی اینگونه پیش برود، کشاورزی و دامپروری در معرض خطر جدی قرار دارد، خاطرنشان کرد: پیامد ایجاد تنش آبی و بحران کم آبی در یک منطقه جابجایی جمعیت و مهاجرت روستائیان را به دنبال داشته که این موضوع خود باعث گسترش بحران‌های اجتماعی می‌شود.
وی با بیان اینکه باید به دور از هر سیاسی‌بازی کمبود آب و فرسایش خاک را جدی بگیریم زیرا این تذکرات به صلاح منطقه، ناحیه، استان و کشور است، گفت: همه ما باید دست در دست یکدیگر مشکل کم آب را حل کنیم.
محسنی در پایان خاطرنشان کرد: دانشگاه به عنوان یک مرکز علمی- تحقیقاتی وظیفه خود را در خصوص کار مطالعاتی و پهنه خطر این فروچاله‌ها انجام داده است اما این وظیفه مراکز بیرون از دانشگاه همچون آب منطقه‌ای و جهاد کشاورزی است که از نتایج این مطالعات به صورت کاربردی استفاده لازم را ببرند.
